वारस नोंद कशी करावी? आता एजंटची गरज नाही! नियम, कागदपत्रे आणि दंड - संपूर्ण माहिती (२०२५)

 नमस्कार मित्रांनो,

घरातील एखाद्या व्यक्तीचे निधन झाले की, दुःख बाजूला ठेवून त्यांच्या नावावर असलेली मालमत्ता (जमीन, घर) कायदेशीर वारसांच्या नावे करणे अत्यंत गरजेचे असते. यालाच महसूल भाषेत 'वारस नोंद' (Inheritance Mutation) म्हणतात.

अनेकदा माहिती नसल्यामुळे लोक महिना-महिना तलाठी कार्यालयात फिरतात किंवा एजंटला हजारो रुपये देतात. पण एक तलाठी म्हणून मी तुम्हाला याची सर्वात सोपी आणि कायदेशीर पद्धत सांगणार आहे.

१. वारस नोंद किती दिवसात करावी लागते?

महाराष्ट्र जमीन महसूल अधिनियमानुसार, व्यक्ती मयत झाल्यापासून ३ महिन्यांच्या आत (९० दिवस) वारस नोंदीसाठी अर्ज करणे बंधनकारक आहे.

३ महिन्यांत अर्ज केल्यास: कोणतीही फी किंवा दंड लागत नाही.

३ महिन्यांनंतर अर्ज केल्यास: तुम्हाला 'विलंब शुल्क' (Late Fee) म्हणून काही दंड भरावा लागू शकतो.

२. लागणारी कागदपत्रे (Documents):

वारस नोंदीसाठी खालील कागदपत्रे तयार ठेवा:

मृत्यू दाखला (Death Certificate): ग्रामपंचायत किंवा नगरपालिकेचा मूळ दाखला.

रेशन कार्ड (Ration Card): वारसांची नावे तपासण्यासाठी.

वंशावळ प्रतिज्ञापत्र (Affidavit): १०० रुपयांच्या स्टॅम्प पेपरवर सर्व वारसांची माहिती देणारे प्रतिज्ञापत्र.

संमती पत्र: जर एखादा वारस हक्क सोडत असेल, तर त्याचे नोंदणीकृत हक्कसोड पत्र.

३. वारस नोंदीची प्रक्रिया (Step-by-Step):

स्टेप १: अर्ज करणे

तुम्ही साध्या कागदावर किंवा तहसील कार्यालयात मिळणाऱ्या विहित नमुन्यात तलाठ्याकडे अर्ज करू शकता. आता हे तुम्ही Mahabhumi वेबसाईटवरून ऑनलाइन सुद्धा करू शकता.

स्टेप २: गाव नमुना ६ (फेरफार)

अर्ज मिळाल्यावर तलाठी 'गाव नमुना ६' मध्ये फेरफार नोंद घेतात आणि सर्व वारसांना व हितसंबंधितांना 'नोटीस' (Notice No. 9) बजावतात.

स्टेप ३: १५ दिवसांचा कालावधी

नोटीस निघाल्यापासून १५ दिवस वाट पाहिली जाते. या काळात कोणाचीही हरकत आली नाही, तर मंडळ अधिकारी (Circle Officer) त्या नोंदीला मंजुरी देतात.

स्टेप ४: ७/१२ वर नाव

मंजुरी मिळाल्यावर लगेच ७/१२ वर मयत व्यक्तीचे नाव कमी होऊन (कंसात जाऊन) नवीन वारसांची नावे लागतात.

⚠️ तलाठ्याचा महत्वाचा सल्ला (Expert Tip):

"हिंदू वारसा कायदा २००५ नुसार, मुलींचा वडिलांच्या संपत्तीत मुलांइतकाच समान हक्क आहे. त्यामुळे वारस नोंद करताना मुलींची/बहिणींची नावे लपवू नका. जर तुम्ही नावे लपवून नोंद केली, तर भविष्यात ती नोंद रद्द होऊ शकते आणि तुमच्यावर फसवणुकीचा गुन्हा दाखल होऊ शकतो."

ही माहिती तुम्हाला कामाची वाटली असल्यास, तुमच्या नातेवाईकांना नक्की शेअर करा.

तुमचाच,

ॲडमिन(सातबारा कट्टा)